Visiteren van omgevingsdiensten is een waardevol en bruikbaar instrument. Dat vindt het bestuur van Omgevingsdienst NL. Het bestuur zet visitaties in om de kwaliteit te toetsen en voor de verdere doorontwikkeling van de diensten.
In mei 2025 is de Rode Draden rapportage Visitaties (oktober 2022 – december 2024) opgeleverd. Het is de samenvatting van de bevindingen van alle visitaties van de 28 omgevingsdiensten. Het bestuur heeft deze rapportage vastgesteld en geconstateerd dat visitatie een zeer waardevol instrument is om de kwaliteit van een dienst te toetsen.
Het verslag van een visitatie geeft zowel de sterke als verbeterpunten van een dienst weer. De ‘Rode Draden rapportage’ zal worden aangeboden aan de samenwerkingspartners. Begin 2026 start de tweede cyclus van de visitaties waarbij wordt gekeken naar de opvolging van de aanbevelingen en met een verder ontwikkelde methodiek opnieuw de diensten worden beoordeeld.
Onafhankelijk voorzitter
Alle 28 omgevingsdiensten zijn de afgelopen drie jaar bezocht door een visitatiecommissie met deskundigen van andere omgevingsdiensten onder voorzitterschap van een externe onafhankelijk voorzitter. De visitaties leverden voor elke dienst een schat aan informatie op over wat de diensten goed doen en waar verbetering mogelijk is. De rapportages benoemen ontwikkelpunten, knelpunten en dilemma’s. Het is informatie die besturen en directies van de 28 omgevingsdiensten handvatten biedt om concrete verbeteracties in gang te zetten.
Overzicht verbeteracties
Het is van belang, voor de kwaliteit van de leefomgeving, dat de gesignaleerde verbeteracties zo snel mogelijk opgepakt worden. Dat is de ambitie van de aangesloten omgevingsdiensten. De visitaties tonen dat de diensten het vermogen hebben te reflecteren. Tegelijkertijd laat de rapportage een aantal knelpunten zien.
Uit een groot deel van de visitaties blijkt dat omgevingsdiensten onvoldoende ruimte hebben om zich verder te ontwikkelen. Dit heeft vaak te maken met financiële krapte of beperkte bestuurlijke ruimte. Voor een duurzame hoge kwaliteit van de uitvoering is een goede samenwerking tussen de organisaties, de bestuurders en de ketenpartners van groot belang.
Initiatief Omgevingsdienst NL
De visitaties zijn een initiatief van Omgevingsdienst NL en is een actie naar aanleiding van de analyse en aanbevelingen van de commissie Van Aartsen (maart 2022). Er was in het begin wat scepsis van andere partijen of de visitaties wel kritisch genoeg zouden zijn. Dat bleek onterecht. Gebleken is dat de medewerkers van de diensten openhartig waren over hun eigen dienst. Dat leverden mooie gesprekken op. Met name de hoge kwaliteit van de uitvoering viel daarbij erg op. Maar de commissie was ook kritisch en dat heeft zijn weerslag gekregen in elk individueel visitatierapport. Met name de ruimte die een dienst moet krijgen van de eigenaren/bestuur (AB) bepaalt vaak de mogelijkheden van een dienst om te groeien. Dit zal dan ook een belangrijk onderwerp zijn van de nieuwe cyclus van visitaties.
Reactie Raad van advies
De door het bestuur van Omgevingsdienst NL ingestelde Raad van advies heeft een reactie gegeven op de ‘Rode draden rapportage’ en spreekt waardering uit voor het proces van visitaties. De ‘Rode draden rapportage’ geeft bovendien goed inzicht hoe het in het algemeen met de OD’s is gesteld. ‘Het blijkt dat een flink aantal OD’s de robuustheidscriteria per 1 april 2026 niet gaan halen’, constateert de Raad. ‘Sommige hebben meer tijd nodig en de Raad vindt dat die ook gegund moet worden. Tegelijk moet wel kritisch gekeken worden naar de OD’s die het echt niet gaan halen.’ Lees hier het advies.
Rapporten gepubliceerd
Het bestuur hecht zeer aan transparantie. De visitatierapporten zijn daarom te vinden op de website van Omgevingsdienst NL. Visitatie van omgevingsdiensten – Omgevingsdienst NL
